TAIHMAKNA

TAIHMAKNA

-          Zorema Hlondo

Bible Ref. : 2 Petera 3:14 “Chuvangin, duh takte u, chutiang thilte chu in beisei avangin  bawlhhlawh kai lo leh sawiselbovin, thlamuang taka in awm a hmuh theih nan che u, taihmak chhuah rawh u.”

 Sawihawnna :

Taima = diligent/hard working/industrious

Origin = Latin (diligere)

Mizo CL Edition = theihtawp chhuah rawh u

A chunga Bible thu leh a \awng bul lam (Bible hi a tirah kan \awnga ziah a ni lova, lehlin a nih avangin) a\anga kan hrilhfiah dawn chuan Taima tih chu mahni hnaa tui tlat, mahni hnaa inpe, theihtawp chhuah tiin kan sawi thei ang.

Bible-a kan hmuh dan :

Bible ah Taima tih hi vawi 11 (Thuthlung hluiah vawi 8, Thuthlung tharah vawi 3) kan hmu a, Taihmak tih thumal hi vawi 8 (Thuthlung hluiah vawi 2, Thuthlung tharah vawi 6) kan hmu a. Taihmak chhuah rawh u/ula/chhuahin tih hi vawi 4 kan hmu bawk a, Taihmak chhuah leh zual rawh u tiin vawi 1 kan hmu bawk. Heivang hian Pathian ringtute tan THATCHHIAT hi thil thianglo a ni ti ila kan sawi sual kher lo maithei.

TAIHMAK PAWIMAWHNA |HENKHATTE :

1. Hotu/hruaitu ni turin Taihmak a pawimawh : 1Lalte 11:28-ah chuan, “Chu Jeroboama chu mi chak huaisen a ni a: tichuan Solomona’n chu tlangvâl chu MI TAIMA TAK nia a hriat avângin Josefa chhûngte hnathawh zawng zawng chunga hotuah a siam a,” tih kan hmu a. Hei hian hruaitu ni turin Thatchhe tam hmun a awm lo tih min kawhhmuh thei a. Hruaitu kan nihna zawnah hian midangte peih bak thleng \hal tur chuan taihmak ve viau a ngai ang. Chu chu kan mawhphurhnain a ken tel a ni lawi si a, chutiang tlinlo tan chuan hruaitu nih chu a theih mai ang a, HRUAITU |HA nih erawh an pass kher lo maithei.

2. Roreltu \ha ni turin : Rom 12:8-ah “Roreltuin taima takin rel rawh se” tih kan hmu a. Roreltute hian kan rorelna hmun leh rorel pawimawh zia kan hriat reng loh chuan kan uluk lo mai ang tih a hlauhawm a. Kan rorelthuchhuak ang ang hi Kohhran kal dan  leh hawi lam a nih \hin avangin REL LAI TAK hi uluk a ngai e mem a ni. Rorelnaa a tawp thlenga \hutah ringawt taima lovin; a REL lai takah pawh hian kan taihmak a ngai hle a. Namnul emaw, a nghawng tur pawh ngaihtuah lem lova ro hi rel theih a nih avangin Kohhran \ha, member \ha, Kohhran fel fai, Kohhran kal dik kan neih reng theihna turin rorel hi uluk in taima reng fo vang u.

3. Ringtu tha tih lanna turin : 1Tim. 4:13-15 ah chuan Paula hian Timothea hnenah hian a taihmakna tur kawng hrang hrang a hrilh a ni mai lova, chungah chuan inhmang zo turin a chah tel hial a. Kan hnathawh leh mawhphurhna, rawngbawlna kawng hrang hrangah hian kan taihmak tawk loh \hin avang hian RINGTU |HA hi ka ni phak lo fo \hinin a lang a. Ringtu \ha chu a TAIMA tur a ni tih hi vawng reng ila, vawn mai duhtawk lovin; nunpuiin hlen chhuak bawk ila engvangin nge kan kan chauh theih ang ni?Kan taihmak tawk \hin loh vang hian kan chau a. Ringtu taima tak ni ila, “Tunlai chu ka rau lo lutuk a” “Pathian thu pawh ka rilruah lang awm lo reng reng” “Ka hun a ni tih ka hre reng naa, thusawi tur pawh ka hre lo” kan tih fo hi a reh ngeiin a rinawm.

He thu; 1Tim. 4:13-15 “Ka lo kal hma loh zawng chhiar te, thu hrilh te, zirtir te bei uar rawh. Nangmaha awm thilpek, hrilh lawk anga upahote kut nghata Pathianin a neihtir che kha thlahthlam suh. Mi zawng zawng hnena i sawtna a lan theih nan chung thilahte chuan taima la, chungah chuan inhmang zo rawh,“ tih hi Timothea tan chauh ni lovin, kan tan pawh a ni tih hi pawm tlat ang u.

4. Chhandam ni turin : Hebrai 6:11-ah “Nimahsela, tawp thlenga beiseina famkim hmu turin in taihmak pangngai ang khan taihmak chhuah \heuh fo ula kan ti em em mai” tih kan hmuh avangin Mi taima tan pawha har em em; beiseina famkim hmuh a, chhandam nih hi mi thatchhe tan phei chuan a har leh zual dawn niin a lang a. Ringtu kan nih chhan chu CHHANDAMNA kan beisei vang ni a. Chu kan beiseina a famkim theihna tur chuan kan thatchhiat a thiang lova,  mi taimate tana buatsaih a nih avangin kan BEISEINAa famkim theihna turin taihmak chhuah zel ang u.

5. Tlu lo tur chuan TAIHMAK a ngai : 1Petera 1:10-ah chuan, “Chuvangin, unaute u, a kohna leh a thlanna che u chu tinghet turin taihmak chhuah lehzual rawh u; chung chu in tih zawngin engtikah mah in tlu lo vang,” tih kan hmu a. Rinna nghet nei a, hnungtawlhna leh chauhna tur emaw, tlukna tur nia langah tlu lo leh chau lova kan awm reng theihna turin min kohna leh min thlanna tinghet tur hian taihmak chhuah leh zual ang u.

Khaikhawmna :

Rinna kawng chauh pawh ni lovin, mihring nun hrim hrimah hian mi taima leh mi thatchhe kar hlat zia a takin kan hmu fo ang a, kan hre hlei hlui ang. Mi thatchhe tan harsa tak anga lang kha mi taima tan chuan awlsam tê a lo ni thei a. Mi thatchhe tan engmah ni lo kha mi taima tan dinchuahpui tham a ni daih thei bawk.

Kan Pathian thu pawh hian thatchhe tur hian min zirtir ngai miah lova. Genesis Bu a\ang tawhin rim taka thawk tura tih kan ni hrim hrim a.Bang lova \awng\ai te, lawm fo te, thih thlenga rinawm te pawh hi a har em em dawn a, thatchhiat leh lek phei chuan a har leh zual ngei ang. Kan chhandamna hlawh chhuak tur leh rinna nung nei reng tur hian taihmak chhuah leh zual ang u.

RUALBANLO SUNDAY PUAL

RUALBANLO SUNDAY PUAL

Zorema Hlondo

Dt. 02.07.2023

Luka 14 :13&14 :

“Ruai i \heh hun chuan pachhiate, piangsualte, kebaite, mitdelte sawm zawk ang che; tichuan chung ang chuan rulhna tur che an neih loh avangin i eng a thawl ang; mi felte thawhleh hunah rulh leh i ni dawn si a,” a ti a.

 

Rualbanlo te leh UPC :

Kum 2012 General Conference rorel no. 4-na chuan ‘Rualbanlo Sunday hi hman ve tawh ni se’ tia a rel bawhzui in Executive Board Committee dt. 11-18 April 2012 rorel no. 27-na  chuan, “Kum tin July Pathianni hmasa ber apiang hi ‘Rualbanlo Sunday’ atan hman ni se, Rualban lo Sunday zan inkhawmah hian rualbanlote pualin thawhlawm lak khawm ni se, chu chu District kal tlangin General Headquarters ah thehluh thin ni se, tiin a pass a, hei hi kan bul \anna niin kum 2012  July Pathianni hmasa ber (July 1) khan Disable Sunday hi a vawi khatna atan kan lo hmang \an ta a. Thawhlawm pawh hi 2020 a\ang khan General-ah lut lovin Distirct-ah a lut tawh a, 2023 Dist. Conf. report-a a lan danin nikum khan Bial hrang hrangin Rs. 97,935/- kan chhung lut a ni. Hemi a\ang hian kan Bial chhunga mi 13 hnenah thilpek pek a ni nghe nghe.


Rualbanlo te Ni leh midang te :

Baptist hian November Pathianni hnuhnung berah Rualbanlote Ni hi an hmang \hin a, Presbyterian hian kuminah hian June ni 18 khan an hmang. Pianphunga rualbanlo han tih hian pian tirh atanga rualbanlo sa te, accident avanga rualban zo ta lote pawh an awm a, rualbanlo te hi khawvel sorkar hrang hrangte hian an ngai pawimawh em em a, an pualin khawvel ram hrang hrangte hman turin December ni 3 hi Rualbanlote Ni, ‘World Disability Day’ ah an lo puang ta hial a ni.

Rualbanlo chu enge??

Mizoten Rualbanlo kan tih hi Sap\awngin Disabled people/person an ti a. Tunlai chuan ‘Disabled’ Thil ti theilo pawh ti phal tawh lovin ‘Differently Abled people/person’ an ti tawh nghe nghe. ‘Disabled’ han tih khan thil engmah ti thei lo ah kan chhuahin a lang a, thiam taka ‘Differently Abled’ an lo ti ta hi a fuh khawp mai. Mizo\awng chuan dah dawn ta i la, ‘Thil engmah ti thei lo ni bik lovin mi pangai tih dan ang lo deuha an tih theih dan danglam deuh hlek’ tihna a ni thei ang.

Rualbanlo an tam :

Mi thiamte chhût dân chuan Khawvêl mihring za zêla panga (5%) hi Rualbanlo an ni a, rualbanlohna hi rilru lam chauh te, taksa leh pianphung chauhva rualbanlohna te, a pahniha rilru lam leh pianphunga rualbanlohnate a awm thei a ni. Rualbanlohna chhan hrang hrang a awm a, nuin nau a pai lai atanga fel lo awm thei atang te, piantirh lai thil awm dân leh naupan laia natna vei atang te, ei \ha tlâkchhamna avang te, leh Mizovin, ‘Piansualin tlai luat a nei lo’, an lo tih angin, accident chi hrang hrang avângin rualbanlohna a awm thei a ni.

Rualbanlo leh Mizo te :

Mizote hian rualbanlote kan hmuh dân leh kan ngaihdan hi a \ha vak lo \hin a, kan hmusit deuh a, kan biak duh dan pawh a nawmnah fo \hin a, mi pangngaia chhuah theih pawh kan bawl \hin avanga pangngailo tulh tulh kan nei nual a ni. Hnam changkâng apiangin rualbanlote enkawl an thiam a, rualbanlote hi rilru lama banlo an nih chuan finna zirtîr theih an ni a, mi pangngai angin an zir chaklo a nih pawhin anmahni rau rauvah hma an sâwn thei a, an thiamna zir theih ang ang kha anmahni inenkawl nân leh thil tangkai thawhchhuah ve nân an hmang thei a ni. Tunah erawh chuan heti lam kawngah kan lo harh chhuak ta a, bawl ai chuan khawngaihna nena anmahni chhawmdawl duhna thinlung kan lo nei ta hle a, a Kristianin a Mizo khawp mai. Khawvel pum huap chu sawi loh Mizo zingah pawh rualbanlo lehkha thiam sâng tak tak, mitdel chunga MA passed te, infiamna lama thei tak tak te pawh sawi tur an awm nual mai, kan sawi vek seng lo ang.

            Hengte hian pianphunga rualbanlote hi mipui leh an chhung ten kan en dan a zirin mi pangngai angin, engkim ti ve theiin an nunkhua an hmang thei tih a tichiang hle a. |anpui a hneka, an inkiltawih zual theihna tur leh eng mah ti ve thei lo tura an rilru an tihhniam theihna tur kan zawng zawk niawm taka kan be-chhawhchhi vel \hin hi kan sim a ngai a. An puitlin theihna tur leh midang tih theih ang an ti ve thei tihna thinlung an put theihna atana puih hi kan tihtur a ni.

 Rualbanlo te leh Sorkar :

Mizoram Sorkar, DP & AR chuan thuchhuah siamin Sorkar hna 4% hi Rualbanlo te tan dah (Reserve) tura tih a ni. Report-a a lan danin 2019 thleng khan Rualbanlo mi 60 chuang zet te chu Mizoram Sorkar hnuaiah hna pek an ni tawh a. Rural Development ah pawh AEY 3% hi Rualbanlo te tana dah a ni.

          Tin, Election of India pawhin thuchhuah siamin Polling Station ah reng reng wheelchair a nawt luh theih tur ani an tih bakah EVM ah pawh Mitdel hawrawp te an dah hial ani.

 

DIRECTORATE OF SOCIAL WELFARE & TRIBAL AFFAIRS, AIZAWL, MIZORAM HNUAIA RUALBANLO TANA HAMTHATNA DIL THEIH TE :

1.     Indira Gandhi National Disability Pension Scheme (IGNDPS)- He scheme hi National Social Assistance Programme (NSAP) hnuaia awm niin, rualbanlo BPL category hnuaia awm tena thla tin 400 pension an dawn ve theihna a ni.

2.     Disability Pension - He scheme hi state sawrkar funding a ni a, rualbanlote tana thla tin 350 pension an lak theihna a ni.

3.     National Handicapped Castes Finance & Development Corporation (NHFDC) Loan Scheme- He scheme hnuaiah hian rualbanlo te tan awlsam zawkin eizawnna bul \anna/zirna senso atan te loan lak theih a ni.

4.     Economic Rehabilitation - He programme hnuaiah hian trade thlan tur hrang hrang awmin ran vulh (vawk & ar) tanpuina 4000/- pek a ni a, petty business a thlan theih bawk. Puanthui khawl leh shoe-making thlang te tan a bungruaa pek chhuah a ni thung.

5.     Writer/Scribe Allowance - Rualbanlo zirlaite tan an zirlai exam ziahsaktu rawihna senso bill theih a ni.

6. Handicapped Students Stipend- Mizoram chhunga rualbanlo school (govt./private/special school) la kal mek ten hetiang hian stipend an dawng thei a ni :

Upto Class IV - 800/- per head per year

Class V-VII - 1000/- per head per year

Class VIII-XII - 2500/- per head per year

7.     Unemployment Allowance - Rualbanlo Employment Exchange Office-a in register hna la hmulo te hnenah 7800 pek thin a ni.

8.     Training Centre for Specially-Abled Persons - He Training Centre hi Chaltlang & Lunglei-ah awmin rualbanloten eizawnna ngelnghet an neih theih nana din a ni a, hemi hnuaiah hian a thlawn vekin puanthui leh pheikhawk chhe siam a zir theih a. An zir chhungin trainee stipend atan 8400 theuh dawng telin course an zawh hnuah bul an tanna tur atana an mamawh hmanrua te pek tel an ni. Hostel mamawh tan a thlawnin a awm theih bawk.

9.     Job Reservation - RPWD Act, 2016 hnuaiah rualbanlo ten sawrkar hna awlsam zawka an luh theih nan 4% quota zuah sak an ni.

10.  Age Relaxation - Rualbanlo Scheduled Tribe (ST) chin te chu state sawrkar hnuaia an thawh awm tawk hna thawk thei turin kum 35+15 ngainat thiamna a awm a ni.

Rualbanlo te leh Bible :

Luka 4 : 18 - 19 : Riangvaite hnenah Chanchin tha hril tura mi ruat avangin Lalpa Thlarau chu ka chungah a awm; a ni chuan salte hnena chhuahna thu leh, mitdelte hnena mitvar neih lehna thu sawi tur te, tihduhdah tuarte chhuahtirna tur te, Lalpa lungawi kum thu sawi tur tein, mi tir a ni.

Marka 8 : 22-25 : Tin, Bethsaida khua chu an lo thleng a. Tin, a hnenah mitdel an rawn hruai a, amah dek turin an ngen a. Tin, ani chuan mitdel kut chu a chelh a, khua ata a kai chhuak a; tin, a mitah chil a chhak a, a chunga a kut a nghah zawhin, “Khua i hmu thei em?” tiin a zawt a. Tin, a han dak chhuak a, “Mihring ka hmu a, thing kal ang maiin ka hmu si,”  ti a. Tin, a mitah chuan a kut a nghat leh a; tin, ani chuan a en reng a, a lo dam ta mai a, engkim fiah takin a hmu thei ta a.

Marka 10 : 51 - 52 : Tin, Isuan amah chu a lo bia a, “I chungah engtia ka tih nge i duh?,” a ti a. Tin, mitdel chuan a hnenah, “Rabboni, hmuh theih ka duh,” a ti a. Tin, Isuan a hnenah, “Kal tawh rawh, i rinna hi i dampui a ni e,” a ti a. Tichuan a hmu thei ta nghal a, kalkawngah chuan Isua a zui ta a.

Johana 5 : 2 - 9 : Tin, Jerusalem-ah chuan beram kawngkhar kiangah dil a awm a, chu chu Hebrai tawngin Bethesda an ti a, hulhliap panga a nei nghe nghe a. Chungah chuan damlo te, mitdel te, kebai te, zengte tam tak an mu hlawm a. Tin, chutah chuan kum sawmthum leh kum riat na mi tu emaw a awm a. Tin, Isuan a mu chu a hmu a, chutiangin rei tak a awm tawh tih a hria a, a hnenah, “Tihdam i duh em?” a ti a. Tin, mi damlo chuan, “Ka pu, tui a fawnin dila mi dahtu ka nei lo va, ka kal chhungin mi dangin mi pen thlak khalh thin,” a ti a, a chhang a. Tin, Isuan a hnenah, “Tho la, i awngphah la la, kein kal tawh rawh,” a ti a. Tin, thawklehkhatan chu mi chu a dam ta nghal a,a awngphah chu a la a,a kal ta a.

Johana 9 : 1 - 7 : Tin, Isuan a kal pahin a pian tirh ata mitdel pakhat a hmu a. Tin, a zirtirten a hnenah, “Rabbi, mitdel saa a pian hi tuin nge thil tisual, he mi hian nge a nu leh a pain?” an ti a, an zawt a. Isuan, “He mi hian a tisual hek lo, a nu leh a pain an tisual hek lo; Pathian hnathawh a chunga a lanna tur a nih zawk hi. Chhun a nih laiin mi tirtu hna kan thawk tur a ni; zan a nih dawn tak hi, chu mi hunah chuan tuman hna an thawk thei lo vang. Khawvela ka awm chhungin khawvel entu ka ni,” a ti a, a chhang a. Chutianga a sawi zawh chuan leiah chil a chhak a, chil chuanin hlum a siam a, tin hlum chu a mitah a hnawih a, tin, a hnenah, “Siloam dilah va sil rawh,” a ti a. (Siloam chu “Tirh” tihna a ni.) Tin, a va kal a, a sil a, mitvarin a lo haw leh ta a.

Leviticus 19 : 14 - 15 : Bengngawng chu anchhia i lawh tur a ni lo va, mitdel hmaah tlukna i dah tur a ni hek lo va, i Pathian chu i tih tur asin: Kei hi LALPA chu ka ni. Rorêlnaah chuan fel lo takin in rel tur a ni lo; mi rethei i thlei tur a ni lo va, mi thiltithei i zah chuang tur a ni .

Exo 4:11 : Tin, Lalpa chuan  a hnenah, “Mihirng ka hi tu siam nge ni a, \awngtheilo te, bengngawng te, mivar te, mitdel te pawh hi tu tih nge ni? Kei Lalpa hi ka nilovem ni?” tih khan hmu a. Pathian siam tho niin  aropuina tura a siam te pawh an ni.

Min duhsaktute