KA PA KAWRSEN KHA......

November ni 12, 2008 kha nitain ka hria, selection exam lai a ni lehnghal. Ka rilruah he thu hi a lo lut ve thut mai a, ngawih bo pui mai ai chuan ziaka han dahthat ve hrâm atan ka duh ve tlat pek a. Kum engemawzat chu aliam tawh ngei alawm. Chutih hun lai chuan Primary School naupang mai ka la ni a, ka nu leh pa te chu engkim tithei tur a ka la ngaih hun lai a ni. Ka tan chuan engkima engkim an ni a, an hlu em em. Ka NU hi chhuan thu suhah puantah thiam tak mai a ni a, puan tah mai bakah hnang tah pawh a thiam tel bawk tih erawh ka han zep tel hrâm ange. Thawmhnaw hlui (second hand) te hi a thiat a, chu chu puanah te a tah leh thin a, puan sin tur kan neih ve phah thin. Tum khat chu khawi lam ami nge mawni thawmhnaw hlui pakhat hi thiatin puanah a tah alawm le. A rawng chu a sen lar niin tereuhtein a dumpawlin a tial bawk a. Tah satliah mai pawh nilovin nu tam tak pawhin an thiamloh, a tah dan pawh an rawn zawh ve laih laih thin, BAWHTAH lehnghal ngat mawle. A tah a chhah thain a deh a nuam bawk si a, kan lawm ve khawp mai. A tirah chuan sin atana a tah a ni. Ka PA kawr atan a lo chhuak ang tih pawh hi ka ring pha lova, ka ring chhin ngailo hrim hrim bawk. Kan chhungkua hi khawsak nuamsa kan nihloh avang hian puan sin tur (mutbu) tha leina tur pawh kan nei ngai lova, miten min khawngaih avangin an thawmhnaw hluite min pekhawm ve thin a. Chutiang ang kan dawn chang te chuan kan chhungkua hi kan hlimin kan lawm ve thei hle thin. A chhan chu puan thar leh thawmhnaw thar kan nei dawn tih kan hriat vang a ni.He kawr pawh hi tu min pek nge tih leh a kum lam erawh ka hrechhuak lo mai nilovin ka ngaihtuah chhuak leh tawh ngailo hrim hrim a, engtizia nge mawni hemi zan berkher hian ka rilruah a lo lang ve mial a nih chu.

Tichuan chu ka nu puantah, mawi kan tih ve em em mai chu kan sin ve thin a, miten min rawn hmuhpuiin min rawn hriatpui lemlo mahse nalh kan ti a, kan chhuang ve viau asin. A chhan chu maw... a lum tha reuhin sin a nuam em alawm. A hunlai khan he hla hi la hrelo mah ila, hemi zan ah erawh hi chuan Dolly Parton hla, ‘Coat of many colours’ kha ka hrechhuak ve hial asin. Chu lam chu sawi ka tum hran lo. Tichuan lungmuang tak a kan sin lai chuan ka PA rilruah enge rawn thawk tehreng ni, kawr atana thui turin a lo chandarh vek mai. Ka PA hi puanthui thiam a nih ka hre ngailo hrim hrim a, ka kawr tur emaw ka kekawr tur emaw, ka thuamhnaw tur leh kan chhungkaw thawmhnaw tur pakhat pawh hi a la thuilo hrim hrim.

Ka Pa chuan a thiam ang tawk tawkin kawr thui tum chuan a han bei ta a, kei pawhin ka lo phurpui a ni chek a ni ang chu ka pui ve nasa khawp mai. Kutlawng ngata thui a anih avangin mahni maia thui theihloh chang a ngah bawk si, chutiang hunah tak chuan ka lo tangkai ve thin. Hriu ah khawlla thil a lo ngai a, ka PA te ang pa upa leh mit tha tawhlo tan chuan a harsa zel bawk si, chungah te chuan ka tihtheih tawk tiin ka lo pui a, chubakah chuan mahni maia a thui theih loh hun, dawmpui a ngaih hunah ka lo dawmpui ve thin. Kan thiat ngun a kan thui tha ngun bawk. Chuti chung pawh chuan beidawng leh ning miah lovin a thui char char tho. Thatchhe deuh tana tawpsan mai na tur anga langh pawh a tawpsan chuanglo. Tuaivir theih leh her theih khawl emaw rah vir theih khawl emaw pawh ruai miah lovin ama kut ngatin kha a kawrsen kha a thui asin. A hak theih hun tur kha amah ai mahin ka nghakhlel zawk a, hak theiha a peih lai vela a awmdan kha mitthla thiam tawhlo mah ila rilruah a lo langchhuak leh tho chu a nih hi maw. A duh ang taka a thui a ni bawk a, a ni pawh khan a ha rim tlauh tlauh khawp mai. Puan thui thiam pangngai thui tluklo mahse a mawiloh bikna ka hre hauhlo.

Ka la hriat reng mai pakhat chu kan khaw khelmual pakhatah Chapchâr Kût hman a ni dawn a, chumi hunah chuan kan veng YMA te pawh Hnam lam, CHAI entir turin an inbuatsaih a, chumi hunah chuan ka Pa chu SE KI khâwng tur leh lam hruaitu atan an sawm angin tel turin a inbuatsaih a. A hun alo thlen chuan kei pawh min hruai ve a. An lo tum leh inbuatsaih ang ngei chuan ka Pa chuan lam chu hruaiin SE KI chu a han khâwng ta ngei a, miten engatan an ngaih leh ngaihloh lam ka ngaihtuah lo, ka lo chhuang ve em em ringawt. Chutah tak chuan a lawm a kawrsen tangkaina chu a lo lanchhuah ni. Chhun khawlum leh nisa hnuai nimahsela a phelh chuanglo, a ha reng tho. Chumi hunlaia a thlâ lak nachang an lo hria kha chu ka lawmna hi a reh tawh lovang. A thla lo laksaktu kha hrelo mah ila (a tirah pawh ka hre chuanglo) a chunga ka lawmna hi a tawp thei ngai lovang. He a thlalak hi tun thlengin hmuh theihin kan la kawltha ve reng. Zanin hi chuan tunge a nih ka hre châk khawp ami. A thuhrimah ka Pa kha hnam nun chawisan leh chhawmnun kawngah khan a tui a, a theih ang tawk tawkin a inhmang ve thin. Ka Pa avang hian loh theih lohvin hnam lam leh Upa Zai thenkhat te ka thiam phah a, ka tan chuan a hlu chungchuang a ni.

Chu a kawrsen chu Vantlang thiltihpuini mai nilovin inkhawmnaah te pawh a ha thin. A awmhnmun kawr a ni a, a chawlhni kawr a ni a, a incheina kawr a ni bawk. Chutiang khawp chuan a ha rim a, a hlut dan tur chu i hrethiam mai ang chu. Mite kawrlum tluk mahsuhse atan kha chuan a hlu bik em asin. Keini a fa te pawhin mawi kan tihpuiin inhmeh kan ti ve em em thin. A kawrsen kha a hak tawh chuan a inrawngtawk sawt hian a lang thinin ka hria. A dam laia a thiltih ropui zingah tel lemlo mahse a hlu pawl chu a ni ngei ang le. Retheihna avangin a indsawmkun ve ngai lova, hneh tumin a bei thin. Keini a fa te hmuhah phei chuan nei miahlo anga a lang ngailo te kha a lo va han fakawm tak em!!!

Ka PA in ama kutkawih ngeia a kawr tur a thui kha chu tun hnu hian India Hnam Pa, Mahatma Gandhi te pawh min hriatchhuah tir. Chu chuan kuthnawthawh hlutzia leh zahthlakloh zia te, kut (hand) tangkai zia te min hriatchhuahtir in min hriatchian tir lehzual a, kut hnathawh hmuhsitawm loh zia leh hlawhtlinna a thlen dan te leh chu hlawhtlinna chuan nun hlimna a thlen si zia te ka ngaihtuah chhuak zel bawk. Chu mai piah lamah pawh mahni ngei hi a lo intodelh theih a, tum tawk loh vang leh peihloh vanga intodelh lo mai kan nih zia te min hriatchhuah tir bawk asin. Midangte ban buai lutuk lemlo pawh hian mahni mamawh kan thawkchhuak thei a, kan inpek tak tak chuan kan lo inphuhruk thei khawp mai tihte min hriatchian tir zel bawk. Ka PA kawrsen kha a hunlai khan hlu tho mahse, a hunlai ai mah khan ka tan chuan tunah hian a hlu daih zawk asin. Mi te kawr angin nalhin mawi bikna nei lo mahse, ka tan chuan nun hlutna leh hnatawh awmzia min zirtirtu a nih miau avangin a hlu chuâng bik a. Tunlai thawmhnaw man to, changkang leh nalh tak tak ai pawh a ka nuna thu sawitu zawk chu ka Pa kawrsen kha a la ni fan a. Tunah amah ka Pa kha hring chang tawhlo mahse, a kawrsen kha pawnchhiaah chandarhin hmuh tur awm tawhlo mahse, a hlutna leh a mawina a bo phahin a kiam phah chuang lova. Ka Pa kawrsen kha ka naupan laia ka lo hlutpui ai mah khan ka lo upat deuh a College te hial ka lo rahthlen ve tak hnu hian a hlutzia ka hrechhuak telh telh mai.

Ka Pa khan puanthui a thiamlo ka tih tawh kha. Chuti chung pawha ka Pa in khatiang kawr thui a tum tlat mai kha, a inrintawkna kha tun hnu hian zirtham awmin ka hria a, ka chhuang leh hnuhnawh ngawt mai. A tumna ang tumna kha zirlai naupang te hian nei in mahni han inringtawk ta ila chuan tihtheihlova kan ngaih hi a lo va han tihtheih dawn tak em! Ka Pa ang khan mahni kut ngeiin kan intung nung thei ani tih hriain mahni ngeiin hma la ta ila, hlawhtling ngei turin beidawnna awma langah pawh taima ta ila,engtiang chiaha hmasawnna leh hlawhtlinna nge kan hmuh ang le.... A rilru ang puin hlawhtling turin mahni kan pawimawh zia ngaihtuah chhuak thar leh ila, kan ram leh hnam hmasawnna atan a va han chhuanawm dawn tak em! Kan College ngei pawh hian zirnaah a ni emaw, thil dangah pawh nise tun ai hian hma a la sawn thei a. Chutiang tur chuan Zirlaite leh Zirtirtu te pawhin kan theihna, rilru leh ngaihtuahna te hi hmang tamin hmang thiam leh deuh ta ila, kan College hi Mizoram puma College tha ber a la ni thei asin. Khua a la tlai lo ve tiin ka ngaihtuah chhunzawm a.....